Nằm trong khuôn viên Đền thờ Đức Thánh Mẫu thôn Kim Bồng (xã Kim Đường, huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội) là cây đa khổng lồ cao khoảng 40m với hình thù độc đáo.
Thân chính cây đa có đường kính 1,3m rễ quấn xung quanh đã bị tiêu tâm tạo thành một ống rỗng từ gốc đến ngọn. Hệ thống rễ buông cắm sâu xuống đất xung quanh gốc tạo thành một cây đại cổ thụ.
Theo thông tin ghi tại bia đá hiện tại còn rõ tại Chùa Bia và Viện Hán Nôm thì làng Kim Bồng được thành lập trước thời Lê niên hiệu Vĩnh Tộ (1619 - 1628). Đền và cây đa được người dân nơi đây xây dựng và gây trồng từ khi lập ra làng.
Sau khi xây dựng Đền thờ Đức Thánh Mẫu, người địa phương đã trồng cây đa ở vị trí phía trước cửa đền, cạnh ao ruộng quan và trục đường tâm linh đình - đền – chùa Quang Khánh. Tính đến nay, cây đa đã có tuổi thọ hơn 400 năm.
Nhìn từ xa, cây đa đền Mẫu toả ra nhiều nhánh phụ do rễ tạo thành. Dù thân lõi của cây đã bị mục rỗng (tiêu tâm) nhưng cây vẫn luôn xanh tốt. Những cành nhánh, rễ… quấn chặt vào nhau tạo thành một khối thống nhất vươn lên trời cao.
Các bậc cao niên trong làng Kim Bồng cho biết, khi lớn lên đã thấy cây đa cổ thụ cùng ngôi đền gắn liền với ao ruộng quan và giếng cổ của làng
Ông Hoàng Ngọc Ký - một người dân địa phương cho biết, trải qua bao thăng trầm của lịch sử, cây đa đền Mẫu trở thành "chứng nhân sống" của mảnh đất nơi đây nên được cư dân địa phương quan tâm bảo vệ và coi như là "linh mộc" của làng.
Trong tâm thức mỗi người dân nơi đây, cây đa đền Mẫu đã trở thành hình ảnh thân thương của làng quê Việt Nam là cây đa - bến nước - sân đình gắn bó như máu thịt của họ. Trải qua vài trăm năm, gốc đa vẫn sừng sững vươn cao, như một biểu tượng tâm linh gìn giữ hồn quê và tỏa bóng mát, che chở cho dân làng được an lành, no đủ.
Thân lõi chính của gốc đa đã bị mục rỗng (tiêu tâm) nhưng cây đa vẫn xanh tốt.
Ngày 3/10/2023, sau nhiều lần khảo sát, đánh giá cụ thể, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã chính thức trao bằng công nhận cho cây đa Đền Đức Thánh Mẫu thôn Kim Bồng (xã Kim Đường, huyện Ứng Hoà, TP. Hà Nội) là Cây Di sản Việt Nam.
Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sinh - Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên Môi trường Việt Nam cho biết, hoạt động tôn vinh Cây Di sản Việt Nam là một hoạt động mang tính cộng đồng, là thông điệp kêu gọi mọi người cùng chung tay góp sức bảo vệ thiên nhiên, môi trường bằng những hành động thiết thực như trồng cây gây rừng, giữ gìn môi trường xanh - sạch - đẹp...
Hội Bảo vệ Thiên nhiên Môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản của Việt Nam không chỉ nhằm trực tiếp bảo tồn nguồn gen tiêu biểu của loài cây quý Việt Nam, giới thiệu sự phong phú, đa dạng của hệ thực vật Việt Nam với các nhà khoa học, với bạn bè trong nước và quốc tế mà còn nâng cao nhận thức về ý thức tôn trọng lịch sử, tôn trọng tự nhiên và nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường của người dân.
Nam Anh
